"Рай мæ бæстæ, зæл мæ мадæлон æвзаг."
Презентация
Автор: Джикаева Ляна Павловна, учитель осетинского языка и литературы, МБОУ гимназия №5, г. Владикавказ, РСО-Алания
В раздел начальное образование
А
А
Й
Й
М
М
Ӕ
Ӕ
Б
Б
Ӕ
Ӕ
С
С
Т
Т
Ӕ
Ӕ
,
,
З
З
Ӕ
Ӕ
Л
Л
М
М
Ӕ
Ӕ
М
М
А
А
Д
Д
Ӕ
Ӕ
Л
Л
О
О
Н
Н
Ӕ
Ӕ
В
В
З
З
А
А
Г
Г
Р
Р
!
!
Учитель осетинского языка и литературы МБОУ гимназия № 5 г. Владикавказ Джикаева Ляна Павловна
Ирон дзырд мæн абон йæ куывдмæ хоны,
Цин ма цы вæййы æндæр?
Абон, ирон дзырд, дæ бæрæгбоны
Хъуамæ фæзарон æз дæр.
И
Р
О
Н
Д
З
Ы
Р
Д
И
Р
О
Н
Д
З
Ы
Р
Д
И
Р
О
Н
Д
З
Ы
Р
Д
«
Рай, мӕ бӕстӕ, зӕл мӕ мадӕлон ӕвзаг!»
Ирыстон, Ирыстон!
Мӕ уарзон Ирыстон!
Мӕ цӕстырухс, мӕ хурыскаст
Зӕрдӕ у дӕуимӕ баст.
Нӕй нӕ урс хӕхтӕй бӕрзонддӕр.
Нӕй мӕ ӕхсӕрдзӕнтӕй сомдӕр
Нӕй мӕ лӕппутӕй лӕгдӕр
Нӕй мӕ чызджытӕй хуыздӕр.
Ирон æвзаг! Мæ зынджы хай мæ арт!
Æрттив, æхсид æнусбонтæм æдасæй.
Дæ цæрайæ, дæ рухс æмæ дæ тавсæй
цæрдзынæн æз æмæ хæрдзынæн ард.
Ды – арвы цæссыг. Уый ныхмæ цы сты
Æнуд æнтæф, сындзын арт æмæ уадæг!
Ды дæ нæ туг, нæ уды рухс, нæ кадæг,
Нæ фарны гæнах сыгъд æмæ хæсты.
Рæдау æфсинау нæм æрхастай
Æфсарм, Æгъдау æмæ Сæрыстыр.
Дæу дугты уадтымыгътæ хастой –
Æндонау нарты гуырдтау сæрст дæ.
Ды дæ нæ хæзнадон, нæ хъуыды,
Нæ цин, нæ хъыгтæ дыл æууæндæм.
Дæуæн дæ алы дзырд налхъуыт у,
Æмæ сæ зарджытæ нывæндæм.
Ирон дзырд махæн – фыдæлты намыс
Ирон дзырд – Иры цæсгом.
Ирон дзырд мады фæлмæн хъæлæс у,
Ирон дзырд – мады æнгæс.
Дæ мады
׳
взагыл
Кæд дзурыс, кæд зарыс, –
Дæ фыдгул знагæн
Йæ сау зæрдæ марыс.
Кæд рохæй ыскуыдта
Дæ мады æвзаг, –
Йæ къах дыл æркъуырдта
Дæ фыдгул знаг.
Фыдæлты буц æвзаг – нæ зæрдæ. Нæ зонд, нæ цыт æмæ нæ намыс, Дæу радта Хуры цот, цæхæртæ Зынг хурау уый тыххæй ныр калыс. Фæлмæн дæ булæмæргъы зардау, Хъæздыг – ныййарæг мады уарзтау, Æнæсайд – дард аланты ардау, Цæры нæ зæрдæты дæ уаз тау.
Дзæмдзæмы суадон, тар æнусты ды
Цыдтæ сыгъдæгæй донмарæнты цадæг.
Дæ улæфтæй нæ царды хуымтæ – сатæг,
Уыдтæ æлутон куывд æмæ куысты.
У
æ
л
д
æ
ф
а
у
а
д
д
ж
ы
н
с
т
ы
й
æ
з
æ
л
т
æ
,
С
æ
у
у
о
н
æ
р
т
æ
х
а
у
с
т
ы
с
ы
г
ъ
д
æ
г
,
У
ц
а
р
д
ы
а
р
в
æ
р
д
ы
н
к
æ
с
т
æ
р
т
æ
н
Н
æ
у
а
р
з
о
н
м
а
д
æ
л
о
н
æ
в
з
а
г
.
Ды – арвы цæссыг. Уый ныхмæ цы сты Æнуд æнтæф, сындзын арт æмæ уадæг! Ды дæ нæ туг, нæ уды рухс, нæ кадæг, Нæ фарны гæнах сыгъд æмæ хæсты.
Ныхасыс ды дæ бæркадæй фæлтæрты, Хæссыс нæ цардæн фидауц æмæ уаг. Быркуыйау систай ног дуджы дæ зæрдæ, Тæхуды, уымæй чи баназдзæн фаг!.. Нырма нæ удæвдз къæбицы æвæрд у, Нырма дæуæй нæ Уацамонгæ – дзаг.
Не
׳
взаг – ирон лæджы царды бындур.
Не
׳
взагимæ ныл ыскæсы нæ хур.
Не
׳
взаг нæ цардæн у фидар гæнах!
Не
׳
взаг – нæ къонайы судзгæ цырагъ.
Не
׳
взаг – Къостайы фæдонты хъысмæт.
Æмæ йыл бакæнут, ба, мæ хур, мæт!
Уый нын нæ хæхтау æнусты цæрдзæн!
Арвау цæхæркалгæ дардыл нæрдзæн!
Нæртон фæндыр, дæ рæсугъд зæлтæ Сты лæджы удæн зынаргъ. Ирон лæппутæ æмæ чызджытæ, Зард, кафтæй фидаут сымах. Нæртон фæндыр, зæрдæйы тæгтæй Дæу сарæзта Сырдон кæддæр. Гъе, уымæн агайыс мæ зæрдæ, Кæд не ׳ мбарыс мæ рыст, уæддæр.
Не
׳
взаг – хæзнадон, бæркадджын къæбиц.
Не
׳
взаг – нæртон лæджы рагон бæллиц.
Не
׳
взаг – Васойы хъуыдыты цæхæр.
Не
׳
взаг – у не
׳
гъдау, нæ амонды сæр.
Не
׳
взаг – дыууæ Иры иугæнæг хид.
Не
׳
взаг! Ирон лæджы уæнгты æхсид !
Ма уæд ирон тугæн фесæфæн, ма !
Не
׳
взаг æнгомдæр, уадз, Иры бæтта !
Не
׳
взаг – нæ фыдæлты фарн æмæ кад.
Не
׳
взаг – нæ намыс, нæ уыдзæн æгад.
Арвыл кæй ном фыст æрцыдис, кæс-ма!
Стъалыты дзыгуыр ысхуыдтам «Къоста!»
Уадз, равзæрæд сæдæ ׳ взаджы мæ комы, Хуыцау мын раттæд минмырон хъæлæс, Цæмæй дæттон сæдæ нуазæны куывды, Цæмæй ныззарон булæмæргъау æз. Цæмæй нæ хæхтæм хорз уазæг куы ׳ рцæуа, – Æфсымæр ын йæхи ׳ взагыл зæгъон. Цæмæй, фыдгæнæг мах бæстæм куы цæуа, – Йæ ныхмæ кард йæхи ׳ взагыл цæгъдон!
Фӕлӕ уӕддӕр, уӕззау тохтӕм цӕугӕйӕ,
Нӕ фыдӕлтӕ цы
׳
взагыл хордтой ард,
Цы
׳
взагыл хъусын Терчы ирд уылӕнтӕм,
Кӕй фӕрцы ис нӕ хорз аргъӕуттӕн цард,
Цы
׳
взагыл кодта хъарджытӕ ныййарӕг,
Йӕ дарӕгӕй йӕм сау гӕххӕт куы рцыд,
Цы
׳
взагыл дзурӕм: «Фесгуыхт та ирон лӕг!»
Зӕгъут-ма, уый куд бамыр уыдзӕн, куыд?
Дæ зæрдæйы бынæй цы бæстæ уарзыс, Уый у дæ хъысмæт, дæ ном. Ирон дзырд махæн – фыдæлты намыс Ирон дзырд – Иры цæсгом.
Æз балбæлас федтон дидинæг калгæ, Ног чындзау дардмæ зындис. Сæууон рухс уагъта бæрзонд уæларвмæ, – Уый кæд ирон дзырд уыдис.
Не ׳ взаг Васойы хъуыдыты цӕхӕр. Не ׳ взаг – у не ׳ гъдау, нӕ амонды сӕр Не ׳ взаг – дыууӕ Иры иугӕнӕг хид. Не ׳ взаг! Ирон лӕджы уӕнгты ӕхсид!
Ирон дзырд, ирон дзырд тæхгæ цæргæс у,
Рагæй йæ агуырдтон æз.
Ирон дзырд мады фæлмæн хъæлæс у,
Ирон дзырд – мады æнгæс.
Ирон дзырд – хурдзæсгом, зæххыл нæ уды, Арв та – йæ базырты бар. Уалдзыгон бонау мидбылты худы, Гом кæны зæрдæйы дуар.
О, ацы уалдзæджы фыццаг арвнæрдæн,
Ирон дзырд басгуыхт æмбал.
Дзырдаивады æрвхуыз уыгæрдæн,
Дидинæг, дидинæг кал!
Дæ зæрдæйы бынæй цы бæстæ уарзыс, Уый у дæ хъысмæт, дæ ном. Ирон дзырд махæн – фыдæлты намыс Ирон дзырд – Иры цæсгом.
Ирон æвзаг,
Ирон кæрдзын
Уæ сæрмæ дæр куы нал хæссут !
Дзæбæх мын ут, фæлæ тыхстæй
Иронау дæр куы нал хъæрзут.
Йæхи дурæй,
Йæ бындурæй
Æргъау мæсыг цæмæ хæлы?
Мæ сау нымæт, мæ сау саргъыл
Мæ цæстысыг цæмæ згъæлы?
Нæй фесæфæн ирон æвзагæн, нæй,
Ирон адæм уæд фесæфдзысты демæ.
Ирон æвзаг мæ зæрдæ у мæнæн,
Куы мæла уый, уæд амæлдзынæн йемæ.
Кӕд ме `взаг фесӕфдзӕни райсом,
Уӕд абон дӕр мӕлӕтмӕ дӕн цӕттӕ.
Мадӕлон ӕвзаджы хорз
зоныны фӕрӕзтӕй иу у
бинонты ӕхсӕн иронау
дзурын.
Ирон дзырдтæ мын хуртæ сты... Уæддæр
Дыууадæс дзырды — се ‘ппæтæй хуыздæр.
Лæууы сæ сæргъы фарны дзырдтæн ЦАРД,
Йæ фидауц уымæн — арвы стъæлфæн — АРТ.
Нæртон дзырдтæн сæ фæлмæндæр у МАД,
Цæуы йæ армæй адæмыл БÆРКАД.
Нæ дзыллæйæн йæ рухсдæр бæллиц — ФАРН,
Уæздан лæгæн йæ уæлдæр цин — ÆФСАРМ.
Сыгъдæг удæн йæ мæты сæр — ХÆЛАР,
Ыскæны мах Хуыцауы ‘мсæр ÆХСАР.
Лæджы нысан — СÆРИБАР æмæ КАД.
Сæ сæрвæлтау хъæуы хæцынæн КАРД.
Æппæт хæрзтæн ИРЫСТОН у бындур, —
Æнæ уый мæн нæ тавдзæни сæ хур.
Цалынмæ адæмон æвзагыл адæм дзурынхъом уой,
уæдмæ цæрдзысты адæм. Æмæ адæмæн сæ фыдæлтæй,
æнæкæрон бирæ фæлтæртæй чи баззад, уыцы бынтæ,
уыцы исбон (ома æвзаг) айсынæй æвирхъаудæр тыхми
нæй. Адæммæ цыдæриддæр ис, уый сын байс – уæддæр
та сæ ногæй раздахдзысты, фæлæ сын байс се `взаг
æмæ йæ ногæй нал сараздзысты.
К. Ушинский
Адæмæн се` взаг куы фесæфа, уæд
сæхæдæг дæр нал уыдзысты.
К. Ушинский
Уындзынæн æз дунейы рухс, Мæ цард уыдзæн амондæй диссаг, Куы ахса ирон дзырд мæ хъус, Нæ уды фарн не `гъдау куы ` вдиса.
.
Ирон дзырд, ирон дзырд тæхгæ цæргæс у,
Рагæй йæ агуырдтон æз.
Ирон дзырд мады фæлмæн хъæлæс у,
Ирон дзырд – мады æнгæс.
Ирон дзырд – хурдзæсгом, зæххыл нæ уды,
Арв та – йæ базырты бар.
Уалдзыгон бонау мидбылты худы,
Гом кæны зæрдæйы дуар.
Мадæлон æвзаг мады `хсыр у.
Сты зондæн уацхæссæг æппæт дунейы ׳ взæгтæ, Нæ дзы взæры хæстæг æмæ дæрддаг. Фæлæ ныххойыс зæрдæйы къæсæртæ, Æрмæстдæр ды, нæ мадæлон æвзаг. Куы нæ уа не ׳ взаг, нал уыдзыстæм мах дæр, Нæхи сæфтмæ цæмæ бæллæм, зæгъ-ма! Фæдисонау цæгъдæм дзæнгæрæг Ирыл: О, бахъахъхъæнæм не стырдæр хæзна !
Ирон ӕвзаг ды дӕ сӕрибар, Дӕ дзырдуат-стъалыты дзыгуыр, Ӕмӕ дӕ хъысмӕт уӕд нӕхи бар, Нӕхи цъӕхснаг хъӕлӕс фӕндыр. Фӕндыримӕ у баст нӕ зарӕг, Нӕ зарӕг мадӕлон ӕвзаг, Бӕрзонд иу балцы систа барӕг Ирон зарӕг хъӕлӕсы дзаг.
Ирон æвзаг – нæ хæзнаты хæзнадæр, Æвидигæ, æлутонау, йæ тых. Нæй махæн уымæй а зæххыл зынаргъдæр, Æнустæм у æнæмæлгæ, хъæддых. Нæ зарджытæ ирон æвзагыл зарæм, Нæ истори ирон дзырдтæй фыссæм. Нæ «Кадджыты» дунейы хæрзтыл барæм, Сæ хъайтарты нæ зæрдæмæ хæссæм!
Куыд хорз, куыд кадджын дӕ мӕ цӕсты
Нӕ ирон мадӕлон ӕвзаг!
В раздел начальное образование