А.Я. Уваровскай "Ахтыылара" - сахалыы маннайгы уус-уран айымньы.
методическая разработка
Автор: Пухова Саргылана Михайловна, учитель якутского языка и литературы, МБОУ "Соттинская средняя общеобразовательная школа", с.Соттинцы, Усть-Алданский район, Республики Саха (Якутия)
В раздел основное полное образование
А.Я. Уваровскай «Ахтыылара» - сахалыы маннайгы уус-уран айымньы.
I. 10 кылааска аьа5ас уруок. Учуутал Пухова С.М.
Уруок бэлиэ тыла:
«Саха тыла суруга суо5уттан олбут тылынан аа5ыллар, Эн кинини тилиннэриэх кэмин а5ыйах хаалла. А5ыйах хаалла эн урдук да уорэхтээх дьон хай5алларыгар тиийиэн Саха да омук уьуга суох махтаныытын ылыан…»
Уваровскай О.Н. Бетлиннэ суругуттан
II.
Уруок сыала-соруга:
1. Айымньыны аа5ан ырытыыга бииргэ улэлээьин дьарыгын тэрийии 2.Уорэнээччи тиэкиьи, эбии литератураны кытта улэтин уоруйэ5ин, чинчийэр дьо5урун сайыннарыы. 3. Уус-уран айымньы нончо олох философиятын диринник толкуйдуулларыгар комолоьчч, тирэх буолуу.
III.
Чорэнээччи сыала-соруга:
1. Ырытар-чинчийэр дьо5уру сайыннарарга бэлэмнэнии. 2.Суруйааччы айар члэтин кистэлэннэрин арыйарга, сатаан булан ыларга холонуу. 3. Айымньы научнай суолтатын ойдоон, эбии литератураны хасыьан, чинчийэн, салгыы улэлииргэ сыалланыы.
IV.
Учуутал комо матырыйаала (кылгас бэлиэтээьиннэр)
V.
Уруокка туьаныллар эбии матырыйаал:
А.Я.Уваровскай улэтэ. ,кинигэлэрин быыстапката. Медиапрезентация. 10 кылаас учебник-хрестоматията. Проектор. Интерактивнай дуоска. Компьютернай викторина.
Уруок хаамыыта
Тчьчмэхтэр Чорэнээччи дьарыга Учуутал члэтэ Бэриллэр сорудахтар ыйытыктар. 1. Киириитэ. Тэрээьин. Сыалы-соругу тобулуу. Чорэнээччи сыалын=соругун чопчу ойдооьчнэ, уруок тэтимигэр тэннэ киирсэн члэлээьинэ. Уруок туругар киллэрии, сонур5атыы: уруок бэлиэ тыла, учуутал сыала-соруга. «Саха тыла суруга суо5уттан олбут тылынан аа5ыллар, Эн кинини тилиннэриэх кэмин а5ыйах хаалла. А5ыйах хаалла эн урдук да уорэхтээх дьон хай5алларыгар тиийиэн Саха да омук уьуга суох махтаныытын ылыан…»
Уваровскай О.Н. Бетлиннэ суругуттан
. 2.Счрчнэ Болохтор улэлэрэ. 1. «Ахтыылар» айымньытын кэрчигинэн аа5ыы, ырытыы, кэпсэтиьии. 2. Ыйытыы комотунэн айымньы ис хоьоонун ырытан ойдооьун, ис хоьоонун билии. 1. Уваровскай О.Н. Бетлиннэ суругунан уруок туругар киллэрии. 2. Уруок тэтимин тутуу, салайыы. 3. Болохтор члэлэрин тэрийии.(Аа5ыы, тиэкиьи ырытыы. Билинни оло5у кытта тэннээьин.) 4. Инникилээн бэриллибит сорудахтар нончо Николай А. Болохтор улэлиир ыйытыктара: 1болох; 1.Айымньы геройун тороппуттэрэ кимнээ5ин, кинилэр хайдах олорбуттарын кэпсээн. 2. Киллэм диэн дойдуну хоьуйан тылынан
3. Тиэкискэ бэриллибит этиилэри билинни оло5у кытта тэннээьин. 3.А.Я.Уваровскай оло5ун уонна айымньытын историческэй суолтатын быьаарыы. 4. Суруйаачылар, критиктэр ырытыыларыгар доклад оноруу, санаа атастаьыыта.(презентация) Заболоцкай, Эрчимэн ырытыыларынан айымньыны сыаналааьын. 5. Кэпсэтиини тэрийии «Сахалыы тылынан суруллубут маннайгы литературнай пааматынньык». ойуулаан. 3. Сурун герой ийэлээх, а5атын сутэрбит тугэнин хайдах ойдууруй? 2болох; 1.Автор кэпсээниттэн былыргы саха киьитин тас корунун тылгынан ойуулаа. (Дьахтары, эр киьини тус-туспа) 2. Сахалар олорор дьиэлэрэ, астара- танастара, майгылара, ойдоро санаалара, олохторо автор хара5ынан хайдах кэпсээн? 3 болох; 1. Тумуктээн эттэххэ Уваровскай «Ахтыылара» айымньыга тугу эбиэ этигит? Бэйэ5ит санаа5ыт тугуй? Б. О5олор айымньыны ырыппыт критиктэр улэлэринэн презентациянан доклад аа5ыылара. (Эрдэ бэлэмнэнэн кэлэн). В. Проблемнай ырытыы. Билинни оло5у кытта тэннээьин. 1. Билинни сахалар олохторо хайа оттугэр уларыйбытый? 2. ханнык тугэннэрэ билигин да баалларый, тэннээн корун 3.Тчмчк Чорэнээччилэр Уваровскай «Ахтыылар» айымньы уратытын булан ылыылара уонна тойоннооьуннара. Учуутал тирэх таблицата Айымньы жанра ханныгый? (ахтыы уонна уус-уран очерк) 4. Бэйэни сыаналаныы Уруокка, тема5а тус санааны этэргэ холонуу, бэйэ ойунэн тойоннооьун. Уруокка тугу сананы биллим-кордум. Ханнык тус сана, толкуй уоскээтэ. Учуутал уруок табыллыбыт уонна табыллыбатах орчттэрин корччтэ, инники сыалы туруоруута. Учуутал тумук санаата. Сыаналааьын. Дьиэ5э улэ; Айымньы толору силигин булан аа5ыы.
В раздел основное полное образование