Саха тылын уруогун технологическай картата

Биридимиэт: саха тыла

Кылаас: 2

Үөрэх кинигэтэ: Л.В.Захарова “Саха тыла”

Учуутал: Неустроева Т.Г.

Уруок тиэмэтэ

Биридимиэт араас бэлиэтэ

Уруок көрүҥэ

Билиини чиҥэтии

Сыала

Биридимиэт араас бэлиэлээх буоларын быһаарыы уонна суолталарынан бөлөхтөөһүн.

Соруктара

-

биридимиэт бэлиэтин көрдөрөр тыллары ыйытыы көмөтүнэн чопчу буларга үөрэнии;

-

тыл сайдыытын, сибээстээх саҥаны сайыннарыы;

-

ырытар, быһаарар, түмүк оҥорор дьоҕуру сайыннарыы;

-

үөрэнээччилэр

дэгиттэр

дьоҕурдара

(билэр-көрөр,

бодоруһар,

тус

бэйэтэ,

салайынар)

сайдарыгар

усулуобуйаны тэрийии;

-

бөлөххө үлэни тэрийэн бэйэ-бэйэҕэ сыһыаны олохтооһун.

Сүрүн өйдөбүллэр

Биридимиэт араас бэлиэлэрэ

Ү ө р э х

б ы л а а н н а м м ы т

түмүктэрэ

Туттуллар тэриллэр:

-

сүрүн

-

эбии матырыйаал

Биридимиэт бэлиэтин көрдөрөр тыллары ыйытыы көмөтүнэн таба буларга, суруйарга, тыл саппааһын байытарга

үөрэтии.

Билиини-көрүүнү ылар үөрэх дэгиттэр дьайыыта

а) үлэ сыалын-соругун таба туруоруу, көдьүүстээхтик үлэлээһин

б) билиини-көрүүнү хаҥатар араас матырыйаалы туһаныы

в) үлэ хаамыытын кэтээн көрүү

Бодоруһарга үөрэнэр үөрэх дэгиттэр дьайыыта

а) учууталы уонна саастыылаахтары кытта бииргэ алтыһан үлэ араас көрүҥнэрин ситиһиилээхтик толоруу

б) бөлөҕүнэн үлэ кэмигэр бэйэ санаатын этии, биир санаанан үлэлээһин

в) саастыылаахтары кэтээн көрүү, биир санааҕа кэлэн сыыһаны көннөрүү

Тус суолталаах үөрэх дэгиттэр дьайыыта

а) үөрэх дьарыгын салайыы

б) бэйэ билиитин уонна дьайыытын сыаналаныы

в) бэйэ оҥорбут үлэтин хонтуруолланыы

-

Л.В.Захарова “Саха тыла” үөрэх кинигэтэ

-

Сорудахтаах каарталар

Учуутал үлэтин

көрүҥнэрэ

Түhүмэхтэр сыаллара

Yөрэнээччи үлэтин көрүҥнэрэ

Түhүмэхтэр түмүктэрэ

Билэр-көрөр

сатабыл

Бодоруhар

сатабыл

Бэйэни салайынар-

дьаhанар сатабыл

1.

Тэрээһин түһүмэх

Ыалдьыттары

кытта

эҕэрдэлэһэргэ ыҥырар

О ҕ о л о р у

ү л э л и и р

турукка киллэрии

Ситиһиилээхтик

ү л эл и и р г э

т у о х

наадатын кэпсэтии

О ҕ о л о р

ү л э л и и р г э

бэлэм буолаллар.

2.

Буочарга үлэ түһүмэҕэ

-

Оҕолоор,

мин

бүгүн

хаарга

туох

суол ун

көрбүтүм буолуой?

-

Д у о с к а ҕ а

анаграмманы

таайыҥ

(ЙАХТУКУ)

1 слайд

Толкуйдатыы

Үөрэнээччилэр

болҕойон

көрөллөр,

тылы таайаллар

Бэйэлэрин

и к к и

ардыларыгар

быһаарсаллар

Үлэлииргэ

с ы а л -

сорук

туруорунан

тэтэрээккэ

суруйаллар

Строка

бүтүөр

дылы

тылы суруйаллар

3.

Суолталааҕы үөскэтии түһүмэҕэ

К у т у й а х

т у һ у н а н

айымньыны

билэҕит

дуо?

(Күннүк

Уурастыырап

“Кутуйах” хоһоонунан

мультик көрүү)

-Кутуйах

диэн

тылбыт

ту г у

б э л и э т и и р и й ?

(Предмети ааттыыр)

-Ханнык

ыйытыыга

эппиэттиир? (Туох?)

-

Ө с с ө

х а н н ы к

суолталаах

тыллары

билэбит?

(Предмет бэлиэтин)

-

Ханнык

ыйытыыга

хоруйдууллар?

Толкуйдатыы

Толкуйдатыы,

проблеманы үөскэтии

Б и л э р ,

а а х п ы т

айымньыларын

саныыллар

Толкуйдууллар

Бэйэ икки ардыгар

быһаарсаллар

Санааларын

этэллэр.

Бэйэ

–

бэйэҕэ

болҕомтолоохтук

сыһыаннаһаллар.

Б и л э р

о ҕ о л о р

эппиэттииллэр

Б и л э р

о ҕ о

эппиэттиир

Аахпыт айымньыларын

ырытыһаллар

Үөскээбит

проблеманы

быһаарарга

дьулуһуу

үөскүүр.

(Ханнык? Хайдах?)

4.

Баар билиигэ тирэҕирэн “саҥаны арыйыы” түһүмэҕэ

Кутуйах

бэлиэлэрин

ааттыырга ыҥырар

( Ты л л а р

д у о с к а ҕ а

суруллан иһэллэр, биир

п р е д м е т

а р а а с

бэлиэлээх

буоларын

өйдөөн көрөллөр)

Суруллубут

т ы л л а р

суолталарын

быһаараллар,

бөлөххө

араараллар

( Т ү һ ү м эх

т ү м ү г ү н

оҥорторор)

Проблеманы

үөскэтии,

ырытыһыы

Бэйэ-бэйэттэн

саҥаны билии

Билэр

оҕолортон

сиэттэрэн

билэллэрин

ааттыыллар

Эппиэттээччилэри

истэн

тугу

эбиэххэ

сөбүн

толкуйдууллар,

ситэрэн биэрэллэр

Үөскээбит

проблеманы

быһаарарга

дьулуһуу

оҕолорго үөскүүр

5.

Уруок сыалын – соругун туруоруу түһүмэҕэ

- Ким таайда, бүгүҥҥү

уруокпут сыалын?

2 слайд

У р у о к

с ы а л ы н

толкуйдатыы

Ур уо к

т и э м э т и н ,

сыалын этэллэр

Бэйэ икки ардыгар

быһаарсыы

Эппиэттээччилэри

истэн

тугу

эбиэххэ

сөбүн

толкуйдууллар,

ситэрэн биэрэллэр

Б а а р

б и л и и г э

тирэҕирэн

быраабыланы

хатылааһын

6.

Билиини чиҥэтии түһүмэҕэ

Бөлөхтөрүнэн

бэриллибит

тылларга

предмет араас бэлиэтин

ситэрэн суруйарга этии

киллэрэр

(Туус, дьиэ, оҕо)

Дуоскаҕа

“Кластер”

схема

Түһүмэх түмүгүн

оҥорторор

Толкуйдатыы,

ырытыһыы

Б а а р

б и л и и г э

олоҕуран

сорудаҕы

толоруу

Б э й э

–

б э й э ҕ э

көмөлөсүһүү

Сүбэлэһии

бэрээдэгинэн

үлэлээһин

Үөрэнээччилэр предмет

б э л и э т и н

т у һ у н а н

өйдөбүллэрин

чиҥэтэллэр

Хамсаныылаах сынньалаҥ

7.

Пааранан карточканан үлэ түһүмэҕэ

№1 карточка

Б и р и д и м и э т

а а т ы н

к ө р д ө р ө р

т ы л л а р ы

бэлиэтин

к ө р д ө р ө р

т ы л л а р ы

к ы т т а

сурааһынынан

холбуурга толкуйдатар

№2 карточка

Ти э к и һи

э т и и л э р г э

а р а а р ,

б и р и д и м и э т

бэлиэтин

к ө р д ө р ө р

тыллары аннынан тарт

С о р у д а ҕ ы

х а й д а х

оҥороллорун

быһаарсалларыгар

ыҥырар

Т ү һ ү м э х

т ү м ү г ү н

ырыттарар

Толкуйдатыы,

ырытыһыы

Б э й э

–

б э й э ҕ э

көмөлөсүһүү

Сүбэлэһии

бэрээдэгинэн

үлэлээһин

Ыйытыы

көмөтүнэн

тыллары холбууллар

8.

Кинигэнэн үлэ түһүмэҕэ

Кинигэҕэ 90 сирэйгэ 2

эрчиллиини

оҥорорго

ыҥырар.

9 1

с и р э й г э

быраабыланы

ааҕарга

ыҥырар

Толкуйдатыы,

санааны

ырытыһыы

Б а а р

б и л и и г э

олоҕуран

сорудахтары толоруу

Б э й э

–

б э й э ҕ э

көмөлөсүһүү

Бэйэни сыаналаныы

Үөрэнээччилэр предмет

б э л и э т и н

т у һ у н а н

өйдөбүллэрин

чиҥэтэллэр. Тэтэрээккэ

сорудахтары

толороллор

9.

Дьиэҕэ сорудаҕы ырытыһыы түһүмэҕэ

91

сирэйгэ

5

уонна

7

эрчиллиилэри толоруу

Туох

ыарахаттар

баар

буолуохтарын

сөбүн

быһаартарар

Үлэ соругун быһаарсыы

Бэйэ икки ардыгар

быһаарсыы

10. Түмүк оҥоруу түһүмэҕэ (Рефлексия)

Оҕолор

с анаа л ары н

билии

-Дьэ

билигин

бүгүҥҥү

у р у о к п у т

т у һ у н а н

бэйэҕит санааларгытын

п р е д м е т

б э л и э т и н

көрдөрөр

тылларынан

ситэриҥ эрэ:

1 .

Б ү г ү ҥ ҥ ү

у р у о к

х а й д а х

а а с т а

д и и

санаатыгыт...

2.

Бүгүҥҥү

уруокка

хайдах

настарыанньалаах

үлэлээтигит ...

“Бэйэни

сыаналанар мас”

(Таһаарыылаахтык

Санааны

ырытыһыы,

бэйэни ыаналаныы

Биир

предмет

араас

бэлиэлээх

буоларын

өйдүүллэр

Санаа атастаһаллар

Бу

тиэмэни

билии

суолталааҕын

быһаараллар

С а х а

т ы л а

суолталааҕын,

баайын

өйдөөһүн

ү л э л э э т и м

–

дьаабылыка,

Ситиһиилээхтик

үлэлээтим

–

сибэкки,

с и н

ү л э л э э т и м

-

сэбирдэх,

дуоскаҕа ыйанан турар

маска иилэллэр)